σκύρος

Το μεγαλύτερο νησί των Β. Σποράδων. Βρίσκεται ανατολικά της Εύβοιας, από την οποία απέχει 25 ναυτ. μίλια, και στο νομό της οποίας ανήκει. Η Σκ. είναι ορεινή (Κόχυλας 792 μ.). Οι ακτές της σχηματίζουν πολλούς όρμους, με κυριότερους της Καλογριάς, του Πεύκου, του Άγιου Νικόλαου και του Τρίστομου. Στη δυτική ακτή βρίσκεται και το λιμάνι του νησιού, τα Λιναριά. H Σκ., εκτός από τη λαϊκή της τέχνη, είναι γνωστή και για τα μικρόσωμα άλογά της. Παράγει μέλι, τυριά και σταφύλια. Κοντά στις ακτές της ψαρεύονται άφθονα ψάρια. Ο τουρισμός της βρίσκεται σε μεγάλη άνοδο. Ιστορία. — Στα αρχαία χρόνια το νησί ονομαζόταν Πελασγία, Δολοπία και Νήσος των Μαγνήτων. Αρχικά είχε κατοικηθεί από Κάρες και Πελασγούς και, αργότερα, από Δόλοπες. Το 468 π.Χ. το κυρίευσαν οι Αθηναίοι, με αρχηγό τον Κίμωνα, το 404 π.Χ. πέρασε στους Σπαρτιάτες και το 322 π.Χ. στους Μακεδόνες. Το 196 π.Χ. δωρήθηκε από τη Ρώμη στους Αθηναίους. Στο Μεσαίωνα, στα χρόνια της λατινικής αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης, ανήκε στις προσωπικές κτίσεις του Λατίνου αυτοκράτορα. Πέρασε στη συνέχεια στην εξουσία των Γκύζη (1283), στα μέσα του 15ου αι. κυριάρχησαν εκεί οι Βενετοί και το 1538 οι Τούρκοι, για να αποτελέσει τελικά τμήμα του νέου ελληνικού κράτους. Αξιοθέατα. Πρωτεύουσα του νησιού είναι η ομώνυμη κωμόπολη, που λέγεται και Χώρα. Χτισμένη αμφιθεατρικά σε λόφο, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται η αρχαία ακρόπολη, η οποία κατά τους μέσους χρόνους μετατράπηκε σε κάστρο και όπου σώζονται ερείπια οχυρωμάτων και της βυζαντινής εκκλησίας της Παναγίας. Στη Χώρα υπάρχει αρχαιολογικό μουσείο. Τα σπίτια της Χώρας ανήκουν στον τύπο της αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής και φημίζονται για τα έπιπλά τους, τα γνωστά ως σκυριανά. Η πρωτεύουσα (1806 κάτ.) συγκροτεί δήμο (223 τ. χλμ., 2901 κάτ.), που καλύπτει όλη την έκταση του νησιού και στον οποίο ανήκουν και τα χωριά Λιναριά (146 κάτ., υψόμ. 10 μ.), Λουτρό (24 κάτ., υψόμ. 40 μ.), Ασπούς (97 κάτ.), Ατσίτσα (22 κάτ.), Αχερούνες (71 κάτ.), Μελά (103 κάτ.), Τραχύ (313 κάτ.), Αχίλλι (26 κάτ.), Καλαμίτσα (29 κάτ.), Καλίκρι (44 κάτ.), Μώλος (244 κάτ.) και Νύφι (26 κάτ.) καθώς και τα νησάκια Σκυροποϋλα και Σαρακηνό τα οποία κατοικούνται εποχιακά, ακόμα δε και η Βάλαξα, η Ερηνία, το Πλατύ και μερικά ακόμα ακατοίκητα νησάκια. Στα αξιοθέατα του νησιού πρέπει να αναφερθούν το μοναστήρι του Άγιου Γεώργιου του Σκυριανού, που ιδρυτής του ήταν ο Νικηφόρος Φωκάς καθώς και ο τάφος του Άγγλου ποιητή Ρ. Μπρουκ, στο όρμο Τρεις μπούκες. Υπάρχουν επίσης πολλές σπηλιές με σταλακτίτες και σταλαγμίτες και ωραίες αμμουδιές, όπως η Καλαμίτσα κ.ά. Σποράδες. Δείγμα σκυριανού λαϊκού κεντήματος. Περίτεχνη ζώνη: δείγμα της λαϊκής τέχνης ττης Σκύρου. Οικισμός της Σκύρου με τα χαρακτηριστικά σπίτια σε γεωμετρικά σχήματα. (Φωτό Αϊβαλή).

* * *

και σκύρος, ὁ, Α

1. μικρό κομμάτι λίθου προερχόμενο από λάξευσή του, σκύρο, χαλίκι

2. η κεντρική γραμμή στο παιχνίδι επίσκυρος*. διότι επισημαινόταν με μικρούς λίθους.

[ΕΤΥΜΟΛ. Τεχνικός όρος άγνωστης ετυμολ. Ανεπιβεβαίωτες παραμένουν οι υποθέσεις ότι η λ. συνδέεται με τα: λιθ. skiaurė «μικρή διάτρητη κύστη», kiauras«τρυπημένος», αρχ. άνω γερμ. scora «φτυάρι», αρχ. ινδ. skauti «ταράζω, ενοχλώ». Η σύνδεση τής λ. με τη συνώνυμη σκῖρος* «σκληρή, ακαλλιέργητη γη» οφείλεται σε παρετυμολ. Πιθανή, τέλος, θεωρείται η σύνδεση τού τ. με το τοπωνύμιο Σκῦρος].